در این قسمت از  ایکستراگیم  به  نقد و بررسی انیمه The Boy and the Heron پسرک و مرغ ماهی‌ خوار به کارگردانی هایائو میازاکی و تولید استودیو جیبلی، یکی از جدیدترین آثار این کارگردان مشهور ژاپنی است می پردازیم. این انیمه، که انتظار زیادی برای آن وجود داشت، به دلیل داستان عمیق و تصاویر زیبا، مورد توجه و تحسین قرار گرفته است. این انیمه نشان دهنده قدرت ذهن خلاق میازاکی و نمایانگر قدرت انیمه اصیل ژاپنی است.

داستان انیمه The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خوار

در خلال جنگ جهانی دوم، پسر جوانی به نام ماهیتو، مادرش را در یک آتش‌سوزی از دست می‌دهد. پس از این حادثه غم‌انگیز، پدر ماهیتو تصمیم می‌گیرد که برای فرار از خاطرات تلخ و شروعی دوباره، به همراه پسرش به یک خانه قدیمی و بزرگ در حومه شهر نقل مکان کنند. ماهیتو در خانه جدیدش با یک مرغ ماهی‌ خوار مرموز و سخنگو روبرو می‌شود که او را به سوی ماجراجویی‌های تازه‌ای می‌ برد. مرغ ماهی‌ خوار، ماهیتو را به یک دنیای فانتزی می‌برد که در آنجا با موجودات عجیب و غریب و محیط‌های بی‌نظیر روبرو می‌شود. در این دنیای جدید، ماهیتو به دنبال یافتن حقیقتی بزرگ‌تر و درک عمیق‌تری از زندگی است.

در این دنیای فانتزی، ماهیتو با چالش‌های مختلفی روبرو می‌شود. او باید از موانع و خطرات زیادی عبور کند تا بتواند به مقصد نهایی خود برسد. در این مسیر، او با شخصیت‌های مختلفی آشنا می‌شود که هر یک به نوعی به او کمک می‌کنند تا با فقدان مادرش کنار بیاید و راه خود را پیدا کند. ماهیتو در نهایت متوجه می‌شود که حواصیل مرموز، نمادی از روح مادرش است که به شکلی دیگر به او بازگشته است تا به او در این سفر کمک کند. این کشف باعث می‌شود که ماهیتو به درک عمیق‌تری از مرگ و زندگی برسد و بتواند با غم از دست دادن مادرش کنار بیاید. در پایان، ماهیتو با کسب تجربیات و دانش‌های جدید به دنیای واقعی بازمی‌گردد. او اکنون فردی قوی‌تر و بالغ‌تر است که می‌تواند با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیاید و آینده روشن‌تری برای خود متصور شود.

معرفی Hayao Miyazaki

خب بعد از مدت ها انیمه پرطرفدار و جنجالی هایائو میازاکی (Hayao Miyazaki) بلاخره معرفی شد و خیلیا نقد های مثبت و منفی نسبت به این انیمه داشتن که به همه آنها میپردازیم. ولی قبل از هر چیزی بیایید با کارگردان خلاق و اسطوره انیمه های ژاپنی یعنی هایائو میازاکی (Hayao Miyazaki) که یکی از برجسته‌ترین کارگردانان و انیماتورهای ژاپن است که در ۵ ژانویه ۱۹۴۱ در توکیو، ژاپن به دنیا آمد آشنا شویم:

دوران کودکی و آغاز فعالیت هنری

میازاکی در کودکی علاقه زیادی به طراحی و انیمیشن داشت. پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه گاکوشوئین، به عنوان انیماتور در شرکت توئی انیمیشن شروع به کار کرد. در اینجا او با ایزو تاکاهاتا، همکار و دوست صمیمی‌اش، آشنا شد و با هم روی پروژه‌های مختلفی کار کردند.

تأسیس استودیو جیبلی

در سال ۱۹۸۵، میازاکی و تاکاهاتا با همکاری توشیو سوزوکی و یاسوئو اوتسوکا، استودیو جیبلی را تأسیس کردند. این استودیو به زودی به یکی از معتبرترین استودیوهای انیمیشن در جهان تبدیل شد.

آثار برجسته

میازاکی تعدادی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین فیلم‌های انیمه را ساخته است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. قلعه‌ای در آسمان (Castle in the Sky) – ۱۹۸۶
   داستان ماجراجویی‌های دو کودک که به دنبال یک قلعه شناور در آسمان هستند.
2. همسایه من توتورو (My Neighbor Totoro) – ۱۹۸۸
   داستان دو خواهر که با موجودات جنگلی و یک روح بزرگ و مهربان به نام توتورو آشنا می‌شوند.
3. خدمات تحویل کیکی (Kiki’s Delivery Service) – ۱۹۸۹
   داستان یک جادوگر جوان که به شهر جدیدی نقل مکان می‌کند تا به عنوان پیک فعالیت کند.
4. شاهزاده مونونوکه (Princess Mononoke) – ۱۹۹۷
   داستان نبردی بین انسان‌ها و موجودات جنگلی برای حفظ تعادل طبیعت.
5. شهر اشباح (Spirited Away) – ۲۰۰۱
   داستان دختر جوانی که وارد دنیای ارواح می‌شود و باید راهی برای بازگشت به دنیای واقعی پیدا کند. این فیلم جایزه اسکار بهترین فیلم انیمیشن را به دست آورد.
6. قلعه متحرک هاول (Howl’s Moving Castle) – ۲۰۰۴
   داستان دختری که توسط یک جادوگر به پیرزن تبدیل می‌شود و با یک جادوگر عجیب و قلعه متحرکش آشنا می‌شود.
7. پونیو روی صخره کنار دریا (Ponyo) – ۲۰۰۸
   داستان دوستی یک پسر جوان با یک ماهی طلایی که آرزو دارد انسان شود.

دستاوردها و افتخارات

میازاکی جوایز و افتخارات زیادی را در طول دوران حرفه‌ای خود کسب کرده است، از جمله:

• جایزه اسکار بهترین فیلم انیمیشن برای “شهر اشباح” (Spirited Away) در سال ۲۰۰۳.
• شیر طلایی جشنواره فیلم ونیز برای دستاوردهای مادام‌العمر در سال ۲۰۰۵.
• جایزه آنی برای دستاوردهای برجسته در زمینه انیمیشن.
• جایزه بهترین انیمیشن ژاپن برای فیلم‌های مختلفش در جشنواره‌های مختلف.

تأثیر و میراث

میازاکی تأثیر عمیقی بر دنیای انیمیشن و سینما گذاشته است. آثار او نه تنها در ژاپن بلکه در سراسر جهان شناخته شده و مورد تحسین قرار گرفته‌اند. سبک منحصر به فرد او در داستان‌گویی، توجه به جزئیات و احترام به طبیعت و فرهنگ، او را به یکی از بزرگ‌ترین کارگردانان تاریخ انیمیشن تبدیل کرده است. میازاکی با آثارش نشان داده است که انیمیشن می‌تواند به عنوان یک هنر قدرتمند و بیانگر پیام‌های عمیق انسانی و اجتماعی باشد. او همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین هنرمندان دنیای انیمیشن شناخته می‌شود و آثارش همچنان الهام‌بخش نسل‌های جدید هنرمندان و انیماتورها است.

بررسی انیمه The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خوار

زندگی شخصی میازاکی شباهت‌های زیادی با داستان و شخصیت‌های The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خواردارد. ماهیتو، شخصیت اصلی فیلم، به نوعی نمایانگر دوران کودکی میازاکی است؛ پدر میازاکی مشابه پدر ماهیتو در کارخانه هواپیما کار می‌کرد و مادرش را در کودکی از دست داده و در دوران جنگ از توکیو مهاجرت کرده است. مادر میازاکی به طور ویژه بر او تأثیر گذاشته و الهام‌بخش شخصیت‌های زن آثارش بوده است.

داستان The Boy and the Heron به روابط حرفه‌ای میازاکی با ایسائو تاکاهاتا، نویسنده و کارگردان، و توشیو سوزوکی، تهیه‌کننده، مرتبط است؛ تاکاهاتا به عنوان عموی بزرگ و سوزوکی به عنوان مرغ‌ماهی‌خوار به تصویر کشیده شده‌اند. نقد و بررسی موضوعات اصلی پسرک و مرغ ماهی‌ خوار شامل اندوه، ویرانی، بازسازی، و خیال است. پس از درگذشت تاکاهاتا در سال ۲۰۱۸، میازاکی تمرکز بیشتری بر شخصیت مرغ‌ماهی‌خوار گذاشت و به همین دلیل نام فیلم «پسر و مرغ‌ماهی‌خوار» انتخاب شد. در نتیجه، در The Boy and the Heron انتظار می‌رود که رابطه عمیقی میان ماهیتو و مرغ‌ماهی‌خوار وجود داشته باشد، اما در واقع مرغ‌ماهی‌خوار تنها نقش واسطه‌ای برای ارتباط ماهیتو با عموی بزرگش را ایفا می‌کند.

انیمه The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خوار با حمله هوایی به بیمارستانی در توکیو در نیمه‌های شب آغاز می‌شود. ماهیتو، پدرش، و سایر اعضای خانواده به سرعت از خواب بیدار شده و به سوی بیمارستان می‌دوند، زیرا مادرشان در آنجا بستری است. ما شاهد تلاش ماهیتو برای رسیدن به مادرش در میان شعله‌های آتش هستیم، و در حالی که مادر در تصویری دلخراش در آتش از او دور می‌شود، این صحنه به شکلی زیبا و دلخراش به تصویر کشیده شده است.

لحظات دویدن و نزدیک شدن ماهیتو به بیمارستان به شکل دردناکی شگفت‌انگیز و لرزان است، که نشان‌دهنده مهارت‌های بالای انیماتورها و میازاکی است. این تصاویر به ما وعده یک تجربه بصری استثنایی از استاد را می‌دهند و آتش، که در ادامه انیمه نقش مهمی دارد، لحظات و تصاویر شگفت‌انگیزی را به همراه خواهد داشت.

ماهِیتو، پسری ساکت و آرام، به شدت از مرگ مادرش غمگین است و در مدرسه جدیدش احساس تنهایی و ناراحتی عجیبی در بازی ایجاد می‌ کند. او با پسر قلدری مواجه می‌شود و واکنش او به این حادثه، آسیب زدن به خود با سنگ است که نشانه‌ای از خودآزاری ناشی از آسیب روحی اوست. تصویر دلخراش خونریزی از سر شکسته ماهیتو و پاشیدن آن بر روی بدنش به زیبایی و دردناک بودنش جلوه‌گر می‌شود.

پس از این واقعه، ماهیتو به دلیل توجه و محبت اضافی از سوی اطرافیان، ممکن است کمی از فقدان مهر مادری خود تسکین یابد. با این حال، هدف نهایی او یافتن مرهم برای زخم‌هایش است، که ممکن است در پیدا کردن مادرش یا در درک مفهوم مادر نهفته باشد.

در نقد و بررسی انیمه فرهنگ ژاپنی، مرغ ماهی‌خوار به عنوان پیام‌آور دو جهان و طوطی‌ها نمادی از ارتش وحشی و خارج از کنترل آن زمان هستند. شاه طوطی‌ها نماد هیروهیتو و دیکتاتورهایی‌اند که در تلاش برای حفظ صلح، نه تنها شکست می‌خورند بلکه جان‌های زیادی را به خطر می‌اندازند. در مقابل، پلیکان‌ها که به رغم رفتار خشنشان، ادعا می‌کنند بی‌آزارند و به خاطر کمبود غذا به خوردن واراواراها (نماد کودکان جنگ‌زده) روی آورده‌اند. پلیکان‌ها نمایانگر مردمی هستند که به اجبار درگیر جنگ شده و با وحشی‌گری‌های بیشتر، خرابی‌های بیشتر و جان‌های بی‌گناهی را به خطر می‌اندازند، هرچند که در تلاشند خود از این وضعیت دور بمانند.

جهان خیالی انیمه The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خوار، همانند آثار دیگر میازاکی، پر از جانوران و زیبایی‌های بصری است، با مناظر زیبا و موسیقی متن لطیف و متناسب با فضای The Boy and the Heron . اگرچه مقدمه‌چینی ممکن است کمی طولانی و خسته‌کننده باشد، جواهر اصلی فیلم به زودی نمایان می‌شود و این صحنه‌های اولیه قابل بخشش خواهند بود. برای رسیدن به شگفتی‌های واقعی، لازم است چند صحنه عجیبی مانند بالا رفتن قورباغه‌ها از بدن ماهیتو و حمله پرنده‌ها را تحمل کنید فیلم پر از پرنده‌هاست و اگر از پرنده‌ها می‌ترسید، ممکن است این انیمه برای شما مناسب نباشد.

میازاکی به وضوح دعوت به صبوری می‌کند و نمی‌خواهد به سبک برخی از شاهکارهایش، مانند «شهر اشباح»، ما را با موجودات عجیب و غریب بمباران کند. او ما را به همراهی و صبر دعوت می‌کند تا در نهایت گنج‌های The Boy and the Heron را کشف کنیم. در حالی که مانند سایر آثار میازاکی، این فیلم نیز می‌تواند از جنبه‌های سیاسی تحلیل شود و به‌ویژه در نیمه سوم و پایانی ضد جنگ است،.تمرکز اصلی آن بر مفهوم مادر، وطن، و سفر خیالی و پر از موانع زندگی است.

در جهانی که میازاکی ساخته است، شخصیت‌ها قادرند به دنیای محال دست یابند. در این دنیای خیالی، مادر ماهیتو به دوران کودکی برمی‌گردد و با قدرت خارق‌العاده‌ای که ویژگی‌های یک شخصیت زن قوی و تحسین‌برانگیز میازاکی است، از پسرش در برابر خطرات محافظت می‌کند. او با همان آتشی که در نهایت جانش را می‌گیرد، به ماهیتو چیزی می‌دهد که در دنیای واقعی نمی‌تواند ارائه دهد و لحظات زیبایی خلق می‌شود.

یکی از صحنه‌های شاهکار The Boy and the Heron، مواجهه ماهیتو با ناتسوکو در اتاق بیمارستان است که ناتسوکو در آن در بستر بیماری است. ماهیتو تلاش می‌کند ناتسوکو را با خود ببرد، اما ناتسوکو با او به تندی برخورد می‌کند و سپس توفانی از کاغذها میان آن‌ها قرار می‌دهد. انتخاب کاغذ برای این صحنه به لحاظ زیبایی‌شناسی و معنایی منطقی است. بانو حیمی از راه می‌رسد، کاغذها را آتش می‌زند و پسرش را نجات می‌دهد. در یک لحظه معجزه‌آسا، حیمی با ماهیتو که بی‌جان از دستانش آویزان است، در قاب زیبایی در کنار بالکن ظاهر می‌شود. این تصویر به خوبی احساسات مادرانه و رابطه عمیق بین مادر و فرزند را منتقل می‌کند.

در آخر داستان The Boy and the Heron ماهیتو با پیر قصه یعنی عموی بزرگ خانواده مادری‌اش، می‌پردازد. این پیر ممکن است نماد پیری میازاکی نیز باشد یا همان خدا که در دنیایی که در آن زندگی میکنیم حکمرانی میکند، زیرا او از دنیایی صحبت می‌کند که خود آن را ساخته و قوانینی خاص دارد و اکنون قصد دارد آن را به نواده‌ای که هوش لازم برای اداره و حفظ آن را دارد، بسپارد. این دنیای خیالی می‌تواند استعاره‌ای از استودیو جیبلی یا میراث میازاکی برای نسل‌ های آینده نیز باشد. در راستای این نقد میتوان گفت ماهیتو و هیمی نقش آدم و هوا رو دارند که در دنیای ما حضور داشتند و بهشتی که خدا براشون درست کرده بود تبعید شدن و به زمینی فرستاد به نمایش در می آیند.

حال این زمین باید توسط این دو نفر اداره شود در حین برگشت به دنیای خود موجودات که همان نقش حیوانات یا کبوتر های بزرگ را دارند به همراه این دو نفر به زمین تبعید میشوند. باید یادمان باشد که در هنگام برگشت هیمی نزد ماهیتو این ماهیتو بود که پافشاری به برگشت به سمت خدا یا همان واکنش آدم نسبت به خوردن سیب بود را نمایش میدهد که دی پی آن نابودسازی و زیر پا گذاشتن قوانین را به نمایش گذاشت و در نهایت نابودی دنیای بهشتی رو نظاره گر بودیم که چگونه از هم پاشید ولی باز هم در آخرین لحظات خود به آدم و هوا بهترین نصیحت خود یعنی درست زندگی کنید و ازش لذت ببرید را بازگو کرد.

برای پذیرش این میراث، ماهیتو باید از دوره کودکی عبور کند و با دنیای واقعی مواجه شود. این گذار از کودکی زمانی آغاز می‌شود که مادرش او را رها می‌کند و هر دو آماده جدایی و رویارویی با زندگی می‌شوند. میازاکی با انتخابی معنادار، جهانی خیالی را به دست دیکتاتوری که نماینده پادشاه است، ویران می‌کند. این تصمیم، که از پیش ماهیتو نیز به دلیل نفرت و شر درونش نسبت به این جهان و خودش اتخاذ شده، به این دلیل است که او خود را گزینه مناسبی برای ادامه آن نمی‌داند.

در خواب، ماهیتو که برای اولین بار با عموی بزرگ ملاقات می‌کند، سنگ‌های بنای جهان خیالی را به عنوان نفرینی می‌بیند و اعتراف می‌کند که خودش را به سنگ زده و آن را نشانه‌ای از نفرتش می‌داند. او ترجیح می‌دهد ابتدا عشق را در زندگی واقعی و با خانواده و اطرافیانش پیدا کند. برای این هدف، حیمی باید از دری جداگانه به سمت سرنوشتش برود و ماهیتو و دیگران به دنیای واقعی بازگردند، که به معنای پذیرش زندگی با تمام ابعادش است.

در نقد «پسرک و مرغ‌ ماهی‌ خوار»، به دقت و اصولی بودن روایت میازاکی اشاره شده است. استاد میازاکی به خوبی با فرم رویا و نحوه روایت آن آشناست و می‌داند که توصیف موقعیت تنها در جریان حرکت داستان ممکن است. در حالی که در ادبیات، این نوع روایت کافی است، در سینما، تصویر باید دقیق و درست باشد. میازاکی همچنان با فضای رنگارنگ و شخصیت‌های سورئال و سمپاتیک خود شناخته می‌شود.

اما عنصر بسیار مهمی که می‌توانست آسیب جدی به فرم «پسر و مرغ‌ماهی‌خوار» بزند، موسیقی است. موسیقی متن اثر به طور اساسی در ایجاد حماسه و افزودن جو رویا به فیلم نقش دارد و به طور عمیق به ناخودآگاه مخاطب نفوذ می‌کند. حذف موسیقی متن فوق‌العاده فیلم، می‌توانست این اثر را از یک شاهکار به یک اثر معمولی تبدیل کند. در این زمینه، باید به جو هیسایشی، آهنگساز برجسته، تبریک گفت.

هیسایشی با آهنگسازی برای فیلم‌ها و انیمه‌های معروفی مانند «شهر اشباح»، «پونیو روی صخره کنار دریا»، «باد برمی‌خیزد»، «پرنسس مونونوکه»، «افسانه پرنسس کاگویا»، و «عزیمت‌ها»، نقش مهمی در موفقیت این فیلم‌ها داشته است. او تاکنون ۸ بار مهم‌ترین جایزه سینمای ژاپن را از جشنواره‌های فیلم این کشور دریافت کرده و سابقه همکاری طولانی با هایائو میازاکی را دارد.

تصاویر انیمه The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خوار

نکات مثبت و منفی انیمه The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خوار

از نکات مثبت بازی می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• زیبایی‌شناسی هنری: انیمه به سبک منحصر به فرد میازاکی و استودیو جیبلی با رنگ‌های زنده و طراحی‌های جذاب و خیالی است که تجربه بصری بسیار لذت‌بخشی را ارائه می‌دهد.
• توجه به جزئیات: طراحی دقیق محیط‌ها و شخصیت‌ها، به‌ویژه در صحنه‌های خیالی، به عمق و غنای جهان ساخته‌شده کمک می‌کند.
• نقش حیاتی: موسیقی جو هیسایشی به شدت به خلق جو و احساسات فیلم کمک می‌کند و توانایی ایجاد حماسه و حالت‌های رویا را دارد. موسیقی به‌خوبی به درک و تجربه احساسی داستان افزوده است.
• آهنگسازی برجسته: با توجه به سابقه کاری هیسایشی، موسیقی متن «پسر و مرغ‌ماهی‌خوار» به‌طور قابل توجهی به فیلم عمق و احساسی افزوده است.
• عمق عاطفی: داستان فیلم به خوبی به مفاهیم عمیق انسانی، مانند فقدان، رشد، و تلاش برای یافتن معنا و عشق در زندگی می‌پردازد.
• شخصیت‌پردازی: شخصیت‌های فیلم، به ویژه ماهیتو، با پیچیدگی‌های روانی و عاطفی خوب پرداخت شده‌اند.
• مفاهیم عمیق: فیلم به بررسی مسائلی مانند جنگ، دنیای خیالی، و رابطه مادر و فرزند می‌پردازد و این مضامین را به‌طور مؤثر و تأثیرگذار ارائه می‌دهد.

از نکات منفی بازی می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• پیام‌های پیچیده: مضامین عمیق و نمادگرایی فیلم ممکن است نیاز به تحلیل و تأمل بیشتری داشته باشد که ممکن است برای برخی تماشاگران دشوار باشد.
• خروج از دنیای خیالی: گذار از دنیای خیالی به دنیای واقعی و پذیرش زندگی با تمام ابعاد آن ممکن است برای برخی تماشاگران به‌ویژه کسانی که انتظار پایان خوشی دارند، دشوار باشد.

تریلر انیمه The Boy and the Heron | پسرک و مرغ ماهی‌ خوار